تجلی دیپلماسی ایثار برگرفته از نهضت عاشورا در راهپیمایی میلیونی اربعین حسینی امسال پر رنگ تر شد.
شفقنا افغانستان- در سالیان اخیر پیاده روی اربعین حسینی شکل و بوی دیگری به خود گرفته است.
میلیون ها عاشق امام حسین (ع) و یاران با وفایش از سراسر دنیا به عتبات عالیات سرازیر شدند.
شور و عشق حسینی توام با ایثار و از خود گذشتگی شکل و بوی دیگر به این راهپیمایی عظیم میلیونی بخشیده است.
علیرضا رجایی رئیس ستاد برون مرزی تشکل های شاهد و ایثار گر اربعين١٣٩٦ که تازه از این مراسم عظیم و معنوی برگشته است به تقویت دیپلماسی ایثار که برگرفته از نهضت عاشورای حسینی است، تاکید کرد.
وی بیان کرد: واژه ديپلماسي به معني هدايت روابط بين افراد، گروهها و ملتها از جمله واژههاي سياسي مورد استفاده در عرصه مناسبات بينالمللي است.
دیپلماسی را به عنوان فن اداره سیاست خارجی کشورها و یا تنظیم روابط بین المللی و همچنین حل و فصل اختلافات بین المللی از طرق مسالمت آمیز تعریف و توصیف کرده اند. به عبارت بهتر، « دیپلماسی اجرای سیاست های یک بازیگر جهانی در مقابل بازیگر دیگر است که اگر ماهرانه اجرا شود می تواند به طور بالقوه و بالفعل قدرت نفوذ را در صحنه جهانی ارتقاء بخشد و برعکس اگر به خوبی اجرا نشود، دیپلماسی کاهش دهنده قدرت بازیگران است. دیپلماسی ضعیف می تواند به یک بحران سیاسی تبدیل شود. بازیگران ضعیف از لحاظ نظامی و اقتصادی تا حدی می توانند حلقه موجود را با دیپلماسی قوی پر نمایند و بازیگران قدرتمند نظامی و اقتصادی با اجرای دیپلماسی ضعیف موقعیت خود را از دست خواهند داد.
دیپلماسی عمومی مفهومی نوین در عرصه روابط بین الملل است. دیپلماسی عمومی به طرق گوناگون مانند مصاحبه های رادیویی، تلویزیونی و … تجلی می یابد که به این شکل ممکن است تأثیرات آن جنبه فرامرزی پیدا نماید. قطعا امروزه دیپلماسی عمومی به منزله هسته مرکزی دیپلماسی انگاشته می شود. در دیپلماسی عمومی دولت ها مورد خطاب قرار نمی گیرند بلکه این ملت ها هستند که باید مخاطب اصلی را تشکیل دهند.
پرواضح است که چنین دیپلماسی نوینی نیاز به آشنایی با تاریخ کشورها و ملت ها دارد. ضمن آنکه دیپلماسی عمومی عملکردی متفاوت از سایر انواع دیپلماسی دارد و به دلیل توانایی برقراری ارتباط با بخش های غیر دولتی کشورها، از اهمیت بالایی در عرصه سیاست خارجی برخوردار است. دیپلماسی عمومی با استفاده از شبکه های ارتباطی و نمادهای ملی به تصویر سازی از کشور خودی می پردازد و البته « باید توجه داشت که در دیپلماسی عمومی گرداننده و هادی اصلی، دولت و دستگاه سیاست خارجی آن است که بخش خصوصی و غیر دولتی را نیز به نوعی در جهت اهداف مورد نظر خود هدایت می کند.
رجایی همچنین بیان کرد: اعتمادسازی، ترغیب مخاطب که باید مبتنی بر روابط دوطرفه باشد، پاسخگویی و مسئولیت پذیری ویژگی های دیپلماسی عمومی هستند که آن را از مفاهیمی همچون جنگ روانی و روابط فرهنگی متمایز می سازند. بنابراین دیپلماسی عمومی به روشی خزنده تر و در عین حال تأثیرگذارتر از سایر اشکال جنگ نرم به مقابله با باورها و ارزش های کشورهای دیگر می پردازد.
در چند سال گذشته یکی از مراسم هایی که چشم جهانیان را به خود خیره کرده و در قالب دیپلماسی عمومی نیز جای می گیرید پیاده روی اربعین می باشد که فرصتی بی نظیر برای ارائه و گفتگوی طرح ها و ایده ها میان ملیت های مختلف می باشد لذا ستاد برون مرزی تشکل های شاهد و ایثارگر با بهره گبری از این فرصت به تبیین دیپلماسی شیعه و ایثار در مراسم راهپیمایی بزرگ اربعین پرداخت.
وی همچنین اظهار داشت: اگر دیپلماسی را «رسیدن به سطحی از دانش که ما را بر تعامل با دیگران، توانا مىسازد»، تعریف کنیم، مذاهب و ادیان، بزرگترین دیپلماسی سازان جهان مىباشند؛ چرا که بزرگترین منبع دانش ساز میان فرهنگی، مذاهب و ادیان مىباشند که بر اساس آن ارتباطات میان فرهنگی و بین المللی شکل مىگیرد.
شیعه به عنوان یک مذهب که گستره تاریخی و جغرافیایی خاص خود را دارد و روابط خود را در طول زمانی شکل داده که در دیپلماسی رهبران آن در طول زندگی شان، تجلی نموده است، و چون فعالیت سیاسی داشته اند، پس دیپلماسی سیاسی نیز قابل دستیابی است، و چون دیپلماسی بر اساس دانش بنا مىشود، پس دانش شناسی مذاهب بسیار ضروری است.
دیپلماسی یک نوع گفتگو و ارتباط مىباشد، پس بالطبع دانش ارتباطات نیز مىباشد و «ارتباط شناسی دیپلماسی» یکی از بحثهای عمیق دیپلماسی مىباشد، در نتیجه شیعه شناسی دیپلماسی بر اساس ارتباط شناسی شیعه بنا مىشود و نظریهای که بایستی ساخته شود بر اساس آن خواهد بود.
دیپلماسی یک «ارتباط دانش محور» مىباشد، پس ترکیبی از دانش و ارتباط، مىتواند راهنمای دستیابی به دیپلماسی شیعه باشد؛ به عبارت دیگر «ارتباط شناسی دیپلماسی» بر اساس نوع دانش تولیدی در درون یک مذهب مىباشد و بر اساس رکود یا فوران دانش یک مذهب، دیپلماسی آن غیر فعال یا فعال خواهد شد.
شیعه دارای یک فلسفه تاریخ است که دانش خود را بر اساس آن شکل مىدهد. فلسفه تاریخی که از عاشورا شروع مىشود و به ظهور منجی آخرالزمان منتهی مىشود و حال آنکه شیعه در میانه آن ایستاده است و برای دستیابی به دانش به دنبال معنا یابی این فرآیند تاریخی مىباشد و ارتباط شناسی خود را بر اساس این «دانش تولیدی» بنا مىکند که از آن دیپلماسی شیعه تولید مىشود. امر به معروف و نهی از منکر در یک فضای کلامی ـ فقهی شکل مىگیرد و محبت ـ که جان کلام فقه شیعه است ـ بر امر به معروف و نهی از منکر حکومت مىکند، در نتیجه خشونتهای موجود در برخی از فرق اسلامی، در شیعه وجود ندارد و امر به معروف و نهی از منکر، سبب هنجارشکنی جامعه مىشود، و آشوب اجتماعی و رادیکالیسم اجتماعی را به وجود نمیآورد.
امر به معروف و نهی از منکر، بابی از فقه شیعه است که تابع قواعد فقهی مىباشد «حفظ نظام اجتماعی» مهم ترین اصل حاکم بر فقه شیعی است و تمامی احکام فقهی، زمانی که در معارضه با آن واقع مىشوند، برای حفظ نظام اجتماعی کنار مىرود و مصلحت گرایی به همین جهت در فقه شیعی، حاکم است و حاکم فاسد بر برون حاکم بودن، بهتر دانسته مىشود، چون برای حفظ نظام اجتماعی، حاکم لازم است.
پس امر به معروف و نهی از منکر، با در نظر گرفتن قرارداد اجتماعی مىباشد و امر به معروف و نهی از منکر زمانی شکل مىپذیرد و به مرحله عمل مىرسد که زمینه عملی شدن آن، فراهم باشد، در این صورت از وجوب مىافتد، چون امر به معروف و نهی از منکر بدون زمینه عملی شدن آن، سبب هرج و مرج و سقوط نظام اجتماعی مىشود و فقه شیعی از آن به شدت دوری مىکند.
از سوی دیگر، قراردادهای اجتماعی ملاک اصلی دیپلماسی شیعی واقع نمیشود، چرا که بدون امر به معروف و نهی از منکر، رکود اجتماعی به وجود مىآورد و زمینه فساد عمومی را فراهم مىکند، زیرا سلامت ارتباطات و فرهنگ به پویایی همراه با ثبات (نه بحران) است، نه واقعیت گرایی افراطی که به رئالیسم سیاه تعبیر مىشود و جامعه را بدون هدف خواهد کرد.
قعود و قیام ائمه شیعه (ع) در توازن بین امر به معروف و نهی از منکر و قراردادهای اجتماعی، تفسیر مىشود. جنگهای امیرالمؤمنین علیه السلام (صفین و جمل و نهروان) در همین چارچوب مىگنجد، به این علت که همه جنگ طلبها، شکنندگان قرارداد اجتماعی، یعنی «بیعت» بودند و زمانی که حاکمیت مىپذیرد بر پذیرش قرارداد اجتماعی تأکید مىکند، هر چند امر به معروف و نهی از منکر را انجام مىدهد.
بر همین اساس ما در ستاد برون مرزی تشکل های شاهد و ایثار گر در اربعین حسینی امسال با تشریح موارد فوق برای زائرین کشورهای اروپایی و آفریقایی در موسم اربعین گامی مهم را برای دریافت پیشنهادات و نظرات سایر ملیت ها در رابطه با دیپلماسی شیعه برداشتیم.
ستاد برون مرزی تشکل های شاهد و ایثارگر نیز در بعد دیپلماسی ایثار به شرح موارد زیر برای زوار امام حسین (ع) در مراسم اربعین سال ۱۳۹۶ پرداختیم:
- تصویرسازی روشن برای زوار اربعین از رشادت های مردم و خانواده های ایثارگران و شهدا و جانبازان
- ارائه گزارشی کامل از مظلومیت ملتهای مختلف به خصوص مسلمانانی که زیر حمله های وحشیانه متجاوزین به ایثار و رشادت می پردازند.
- ارائه گزارشی کامل از چگونگی تعیین سفرای ایثار در کشورهای مختلف
- مفهوم سازی دیپلماسی ایثار بین زوار اربعین و اینکه هر زائر حسینی پیام آور صلح برای جهانیان باشد.
